03 | Carnaval in Winkelomheide:
een traditie van plezier en verbroedering

Winkelomheide, heeft een rijke geschiedenis vol tradities en festiviteiten. Een van de hoogtepunten van het dorpsleven is het jaarlijkse carnaval, dat al sinds 1964 de straten vult met vreugde, muziek en kleurrijke kostuums. Hier kom je meer te weten over de oorsprong van deze bijzondere viering en ontdekken we de symboliek achter enkele bekende carnavalsrituelen.

Ben je trouwens benieuwd naar het carnavalslied van vroeger en nu? Ook dat kom je te weten.

Het begin van carnaval in Winkelomheide

Het carnavalsverhaal van Winkelomheide begint in 1964, toen de Koninklijke Katholieke Fanfare Gerarduszonen, onder leiding van Flor Vannuytsel en René Hendrickx, een verkleedbal organiseerde rond halfvasten. Tijdens dit bal werden de eerste prins en prinses van het dorp verkozen: Rik Brabants en Hilda Vos. Dit historische moment, met de zegen van de Prins van Kuringen, legde de basis voor wat zou uitgroeien tot een jaarlijkse traditie.

Het jaar daarop, in het carnavalsseizoen 1964/1965, werd het eerste prinsenpaar officieel ingehuldigd: Prins Rik I en Prinses Hilda I.

Het eerste prinsenpaar Rik I en Hilda I

Met koninklijke flair droegen zij een staatsiehoedje, handgemaakt door zuster Lutgart en Lena van de meisjesschool. Er werd ook voor vorstelijke mantels gezorgd en zo begon het tijdperk van het carnaval in Winkelomheide. Frans Jacobs, de echtgenoot van Prinses Hilda I stond in voor de organisatie van het carnavalsbal. Frans vond nog zes andere moedigen (J. Hendrickx, R. Brabants, F. Vannyutsel , F. Tubbeckx, J. Cuinen en J. Belmans.) en samen zetten ze hun primitieve zotskop op, legden ze elk 50 frank uit en trokken ze van café naar café. En of ze bekijks hadden! Verdoken achter de gordijnen keken de mensen nieuwsgierig naar het vrolijke groepje dat de eerste stap zette in de carnavalsgeschiedenis van Winkelomheide.

De eerste carnavalsoptocht en verbroedering

In 1966 nodigde Prins Jef I (Jef Belmans) en Prinses Wiske I (Wiske Peetermans) de hele buurt uit

met een boodschap die de geschiedenis zou veranderen:

“Het heeft al lang genoeg geduurd met de tweedracht in de Hei. De Heiknuiters, de nieuw opgerichte carnavalsgroep, zal dat met halfvasten veranderen. Heel de Hei moet op die dag samenkomen om carnaval te vieren. Met politiek willen we niks te maken hebben, het moet een verbroederingsfeest worden. En wie wel voorstander is van eendracht in de Hei, maar toch liever zijn gezicht niet laat zien, kan het achter een zot masker verbergen en misschien ook nog een prijs meepikken.”

Met deze oproep werd carnaval een verbindend element in Winkelomheide. In 1967 volgde de eerste carnavalsoptocht van toen nog de Heikneuters, de nieuw opgerichte carnavalsgroep. Het was een vrolijke stoet, die het dorp vulde met muziek, kleuren en lachsalvo’s.

Groei en succes van het carnavalsfeest

In de daaropvolgende jaren groeide het carnavalsfeest uit tot een ware publiekstrekker. De zaaltjes in het dorp bleken al snel te klein en in 1969 werd voor het eerst een feesttent opgezet. Ook het ‘Heiknuitersorkest’ zag dat jaar het levenslicht, wat leidde tot succesvolle optredens op grote carnavalsfeesten in zowel binnen- als buitenland. De feestvreugde werd nog versterkt door de aanwezigheid van de Dansmariekes, die extra charme toevoegden aan het spektakel.

In 1971 werd het eerste Kindercarnavalbal georganiseerd, waarbij maar liefst 385 kinderen aanwezig waren. Dit evenement bleek zo’n succes dat het uitgroeide tot een vaste traditie.

Het kindercarnavalbal! Sinds 1971 een traditie.

Prins Marc, prinses Carine en de kinderen geven het beste van zichzelf. [Foto: Jacques Lievens]

Het jaar daarop, in 1972, werd de carnavalsgilde officieel een vzw en sloot zich aan bij de Carnavalsfederatie. Frans Jacobs werd de eerste officiële voorzitter en in 2012 nam Paul Turlinckx deze rol over.

Anno 2024 telde de carnavalsstoet bijna 50 groepen en wagens, een teken dat de feesttraditie nog altijd springlevend is.

De symboliek van carnaval

Wist je dat carnaval vol zit met symboliek? Hier zijn een paar opmerkelijke tradities die elk jaar opnieuw centraal staan:

Het heilige getal 11

Het getal 11 speelt een centrale rol in de carnavalsviering. Dit getal wordt gezien als het ‘gekke’ getal, omdat het alleen door zichzelf kan worden gedeeld. Al eeuwenlang wordt het geassocieerd met narren en dwazen, wat goed past bij de ludieke sfeer van carnaval. Zo begint het carnavalsseizoen traditioneel op de elfde van de elfde (11 november), vinden veel evenementen plaats om elf minuten over het hele of halve uur, en worden jubilea om de 11 jaar gevierd.

De steek: meer dan een hoed

De steek, de traditionele carnavalshoed, is meer dan alleen een hoofddeksel. De hoed wordt versierd met drie lange fazantenveren, die symbool staan voor vruchtbaarheid in de regio. Maar er is meer: de drie veren vertegenwoordigen ook belangrijke waarden zoals verdraagzaamheid, verbondenheid en vriendschap, wat het hart vormt van de carnavalsgeest.

Prins Luc Geudens draagt de typische steek met 3 lange fazantenveren. [Foto: Jacques Lievens]

Een feest voor iedereen

Carnaval in Winkelomheide is uitgegroeid tot een feest dat iedereen samenbrengt. Wat begon als een bescheiden verkleedbal in de jaren ‘60, is uitgegroeid tot een groots evenement waar mensen van alle leeftijden aan deelnemen. Het is een feest van plezier, verbroedering en lokale tradities die al meer dan 60 jaar standhouden. “Alaaf!”